Radioterapia, będąca jedną z podstawowych metod leczenia nowotworów, wymaga starannego przygotowania przed rozpoczęciem pierwszej sesji. Proces ten rozpoczyna się od konsultacji z lekarzem onkologiem, który na podstawie rodzaju i lokalizacji zmiany chorobowej oraz wyników badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI), ustala odpowiedni plan leczenia.
Na tym etapie specjalista podejmuje decyzję o liczbie sesji oraz dawce promieniowania, jaką pacjent ma otrzymać. Kolejnym elementem przygotowania jest tzw. symulacja, czyli próbna wizyta, podczas której wykonywane są procedury mające na celu dokładne odwzorowanie warunków, w jakich będzie prowadzona właściwa radioterapia. Niekiedy wykonuje się specjalne maski lub matryce unieruchamiające, które pomagają w zachowaniu dokładnej pozycji przez cały czas trwania zabiegu. Celem jest uzyskanie maksymalnej precyzji w naświetlaniu guza przy jednoczesnym ograniczeniu napromieniania zdrowych tkanek.
Ustawienie pacjenta na stole zabiegowym
Każda sesja radioterapii rozpoczyna się od precyzyjnego ułożenia pacjenta na specjalnym stole zabiegowym. Pozycja ta musi być identyczna z tą, która została przyjęta podczas symulacji. W tym celu używa się wcześniej przygotowanych elementów, takich jak poduszki, kliny czy indywidualnie dopasowane maski termoplastyczne.
Podczas układania pacjenta technicy radioterapii korzystają z oznaczeń na skórze lub wykonanych wcześniej tatuaży punktowych, które pozwalają na precyzyjne pozycjonowanie. Dbałość o dokładność ma decydujące znaczenie dla skuteczności leczenia i minimalizacji skutków ubocznych. Samo ułożenie może trwać kilka minut, jednak jest kluczowe dla przebiegu całej sesji.
Precyzyjne wymierzanie pola napromieniania
Zanim promieniowanie zostanie uruchomione, zespół techników i lekarz sprawdzają zgodność ustawienia pacjenta z wcześniej przygotowanym planem leczenia. Współczesne urządzenia do radioterapii są wyposażone w zaawansowane systemy obrazowania, które pozwalają na weryfikację położenia guza w czasie rzeczywistym.
W niektórych przypadkach przed każdą sesją wykonywane są dodatkowe zdjęcia kontrolne (np. tzw. obrazowanie CBCT), które pomagają w dopasowaniu pola terapeutycznego z dużą precyzją. Dokładność w określeniu obszaru napromieniania jest kluczowa – nawet minimalne przesunięcia mogłyby wpływać na obniżenie skuteczności leczenia lub zwiększenie ryzyka działań niepożądanych.
Przebieg samej sesji radioterapii
Po potwierdzeniu prawidłowego ustawienia pacjenta technicy opuszczają pokój zabiegowy, a dalszy przebieg sesji odbywa się zdalnie. Pacjent pozostaje sam w pomieszczeniu, jednak cały czas znajduje się pod nadzorem dzięki systemom monitoringu audio i video. Aparat do radioterapii porusza się wokół pacjenta, dostarczając promieniowanie z kilku kierunków, co pozwala na maksymalne skupienie dawki na guzie.
Sama sesja napromieniania trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut, w zależności od zastosowanego protokołu leczenia. W trakcie trwania sesji pacjent nie odczuwa bólu ani innych bezpośrednich dolegliwości, ponieważ promieniowanie jonizujące jest niewidoczne i bezwonne.
Zakończenie sesji i zalecenia po zabiegu
Po zakończeniu naświetlania technicy wracają do sali i pomagają pacjentowi opuścić stół zabiegowy. Zazwyczaj pacjent może natychmiast wrócić do swoich codziennych zajęć, jednak w niektórych przypadkach, zwłaszcza przy napromienianiu większych obszarów, mogą pojawić się objawy zmęczenia lub miejscowe podrażnienia skóry. Zaleca się przestrzeganie kilku podstawowych zasad po zakończeniu sesji:
-
Unikanie ekspozycji na słońce w obszarze poddanym napromienianiu
-
Stosowanie delikatnych kosmetyków na skórę
-
Unikanie mechanicznego drażnienia leczonego miejsca
-
Regularne zgłaszanie wszelkich dolegliwości lekarzowi prowadzącemu
Reakcje organizmu na radioterapię mogą być różne i w dużej mierze zależą od lokalizacji naświetlanego obszaru oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Wszystkie objawy niepożądane są monitorowane przez zespół terapeutyczny na bieżąco, a w razie potrzeby podejmowane są odpowiednie działania wspomagające.
Artykuł powstał przy współpracy z malgorzata-kraszkiewicz.pl.
Powyższe informacje należy traktować jedynie jako informacyjno–edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być uznawane za profesjonalną poradę.
